Łukasz Górnicki - najsłynniejszy obywatel ziemi oświęcimskiej w dobie renesansu. Autor „Dworzanina Polskiego” pierwszego w Polsce podręcznika savoir vivre’u dla sfer wyższych. Sam pełnił rolę dworzanina, sekretarza i bibliotekarza króla Zygmunta Augusta. Rys. Paweł Warchoł
Święty Jan Kanty( 1390-1473) – prezbiter, polski święty Kościoła katolickiego; Jan Kanty urodził się w Kętach. Mając 23 lata udał się do Krakowa na studia, które ukończył w 1418 ze stopniem magistra sztuk; potem przyjął święcenia kapłańskie w Kościele Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Tuchowie. Od 1421 przez osiem lat prowadził szkołę klasztorną u miechowskich bożogrobców. Tam również zaczął przepisywać rękopisy, co robił przez całe życie, oraz głosił kazania. W 1429 zaczął wykładać na Akademii Krakowskiej, równocześnie studiując w niej teologię – magisterium otrzymał w 1443. W tym czasie został kanonikiem i kustoszem w Olkuszu. Z probostwa tego jednak szybko zrezygnował. Kilkakrotnie pielgrzymował do Rzymu. Pozostawione rękopisy świadczą o niebywałej pracowitości i wytrwałości. Zawarł w nich poglądy koncyliarystyczne, które głosił do końca życia. W okolicy Kęt do dziś krąży opowiadanie o św. Janie na temat spotkania rozbójników w lesie. Szedł Jan z Kęt do Krakowa przez las i spotkał rabusiów. Rabusie zabrali mu wszystkie monety jakie niósł ze sobą. Jan po opuszczeniu rabusiów po pewnym czasie zorientował się, że pozostał mu jeszcze jeden grosz w kieszeni i wrócił się do nich. Gdy ich ponownie spotkał powiedział, że ich okłamał bo ma jeszcze jeden grosz. Zszokowani zbójnicy oddali, co mu wcześniej zabrali.
Andrzej Patrycy Nidecki (1522-1587) – po studiach prawa i filologicznych w Padwie, uwieńczonych doktoratem, został sekretarzem Zygmunta Augusta, a pod koniec życia – biskupem w Wenden (Inflanty). Od czasów padewskich był dozgonnym przyjacielem Jana Kochanowskiego. Nidecki był najznakomitszym filologiem polskim doby renesansu. Jego główne dzieło “Fragmenty Cycerońskie” (1561-1565 w Wenecji) po czterystu latach zachowały swą wartość w nauce.
Jan Sacranus Starszy (ok.1420 – 1482) – był rektorem Akademii Krakowskiej w 1480 r., reformatorem wydziału artystycznego w duchu humanistycznym. Zbieracz książek.
Jan Sacranus Młodszy (1444-1527) – jeden z pierwszych humanistów, profesor, dziekan i wielokrotny rektor Akademii Krakowskiej, który odnowił po pożarze gmach Collegium Maius w 1493 r. ozdabiając go dziedzińcem krużgankowym na wzór włoski. Odbyte studia w Krakowie i w Italii zaowocowały u niego także doskonałą znajomością Cycerona, zaś sam już w 1488 r., wykładał studentom Pieśni Horacego. Zasłynął z łacińskich mów i wierszy. Był autorem wielokrotnie wznawianego podręcznika pisania listów. Największe uznanie przyniosło mu jednak dzieło z dziedziny teologii, które uczyniło go drugim po Jakubie z Paradyża teologiem polskim XVw. Pełnił także funkcje kapelana i spowiednika królów: Jana Olbrachta, Aleksandra i Zygmunta Starego Szymon Syreński (1540-1611) – doktor medycyny Uniwersytetu Padewskiego, profesor Akademii Krakowskiej i lekarz ubogich z Krakowa.
Autor największego napisanego po polsku dzieła z zakresu botaniki lekarskiej pt; “Zielnik, który Herbarzem z języka łacińskiego zowią” (1613). Podręcznik ten był uważany za najwybitniejsze osiągnięcie wydziału medycznego Uniwersytetu Krakowskiego z przełomu XVI i XVII wieku.
Wacław z Oświęcimia (XVI w.) – malarz, jego dwa obrazy malowane na drewnie przedstawiające dwóch dominikanów: św. Piotra i św. Jacka, znajdują się w Muzeum Szołayskich w Krakowie.
Tadeusz Makowski (1882 -1932) – był malarzem, rysownikiem, jednym z najwybitniejszych polskich malarzy XX wieku. Studiował w Stanisławskiego i Machoffera. Opuścił kraj w 1908 r. i wyjechał do Paryża, gdzie uległ wpływom kubizmu. Od 1927 r. tworzył zgeometryzowane obrazy, przeważnie o tematyce dziecięcej, w których łączył doświadczenia symbolizmu, kubizmu i sztuki ludowej. Tadeusz Makowski pozostawił po sobie 600 obrazów olejnych oraz kilka tysięcy rysunków, akwarel i rycin. Do najbardziej znanych należą: „Teatr dziecięcy”, „Szewc” czy „Maskarada”.
Bonawentura Lenart (1881-1973)– urodzony w Oświęcimiu polski grafik, liternik, konserwator, profesor warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Po II wojnie światowej, zorgani¬zował w Warszawie Pracownię Konserwacji Zabytków Grafiki i wykładał w Wyższej Szkole Sztuk Plastycz¬nych od 1951 roku. W latach (1945-1955) kierownik pracowni konserwatorskiej Naczelnej Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków.
Sławę zyskał jako wynalazca szeregu ulepszeń w technice oprawy książki i stemplowych wyklejanek. Wykonał oprawy: “Teka od Narodu Polskiego dla Ameryki” (1926) i “Połączenie Krakowa z Pogórzem” (Magistrat krakowski Marchott, Muzeum techniczno-przemysłowe w Krakowie .
Awit Szubert (1839-1919) – malarz, portrecista, fotografik, wsławił się głównie jako pionier fotografii tatrzańskiej. Studiował malarstwo w Krakowie i Rzymie, we Włoszech też zainteresował się fotografią. W tajniki tej sztuki wprowadzali go wiedeńscy specjaliści Angererowie. Gdy wybuchło Powstanie Styczniowe przerwał naukę, służył w wojsku jako kurier; potem pracował we własnym studiu w Oświęcimiu, a następnie Szczawnicy, skąd przeniósł się do Krakowa (zakład przy Krupniczej 7). Nagradzany na światowych wystawach, syty sławy wrócił do Szczawnicy, gdzie pracował nad podniesieniem jakości emulsji oraz magnezji, stosowanej we fleszach; stamtąd wyruszał w Pieniny, Tatry i do Wieliczki (był pierwszym, który fotografował w kopalni soli). Za wydany przezeń album zdjęć z Tatr i Pienin król Włoch Hubert I obdarował go listem gratulacyjnym z załącznikiem w postaci brylantowej szpilki.
Leon Szubert (1829-1859) – był rzeźbiarzem. Edukowany w Krakowie, szybko został doceniony i skierowany na studia do Wiednia, a kiedy tam zrobił furorę – wyjechał do Monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych. Stamtąd udał się do Rzymu. Wiele pracował, zbierał zachwyty, jego stypendium było przedłużane. Niestety, sukcesy opłacił utratą zdrowia. W konsekwencji wrócił wraz z bratem do Oświęcimia i w rodzinnym mieście przedwcześnie zmarł. Pozostała po nim m.in. kompozycja “Chrystus wśród dzieci” w krakowskim kościele franciszkanów oraz “Chrystus” w kaplicy Przeździeckich u dominikanów. Ponoć jego dziełem jest też figura św. Michała w kościele we Włosienicy: miał ją zamówić fundator budowli, ks. Michał Ślebarski. W Oświęcimiu upamiętniony został popiersiem i epitafium w świątyni parafialnej Wniebowzięcia NMP.
Ks. Michał Ślebarski (1790-1856)– wywodził się z rodu pochodzącego ze Szlembarku na Podhalu. Po nominacji na wikarego w Oświęcimiu w 1823 r. awansował na proboszcza – po czym sprowadził członków licznej rodziny, którzy szybko włączyli się w życie gospodarcze i publiczne miasta, dochodząc do zamożności i uznania (jeden ze Ślebarskich był radnym). Parali się głównie kupiectwem. Poza kamienicą, budowaną przez księdza, do rodziny należała karczma oraz podmiejski majątek ziemski. Pod koniec XIX w. Ślebarscy opuścili miasto; przenieśli się do Brzeszcz. Ks. Michał, proboszczujący w Oświęcimiu w latach 1923-1856, doszedł w kapłaństwie do godności kanonika.
Paweł z Zatora (XV wiek) – doktor teologii i prawa kanonicznego, który na pogrzebie króla Władysława Jagiełły, w dniu 18 czerwca 1434, wygłosił mowę po polsku. Wyliczył zbożne i najlepsze czyny króla i tym czułym przemówieniem wycisnął łzy wszystkim zebranym. Mistrz Paweł z Zatora wraz z zakonnikiem Piotrem z Borzykowej, w latach 1446 i 1447, przepisał nieistniejący już dziś kodeks łysogórski (kodeks został spalony wraz z innymi rękopisami klasztoru świętokrzyskiego w 1944, podczas Powstania Warszawskiego w gmachu Biblioteki Ordynacji Krasińskich)
Jerzy Remer (1888- 1979)– urodzony w Zatorze historyk sztuki i konserwator zabytków, wieloletni dyrektor Muzeum Okręgowego w Toruniu. Od 1930 był Generalnym Konserwatorem Zabytków. Został odsunięty ze stanowiska w 1937 i przeniesiony do Krakowa, kiedy sprzeciwił się zamierzonemu zakupowi i wywiezieniu do Warszawy późnogotyckiego poliptyku św. Jana Jałmuźnika z klasztoru Augustianów w Krakowie.
W latach 1938–1939 był konserwatorem zabytków w województwie warszawskim i białostockim. W czasie wojny mieszkał i pracował w Warszawie, po wojnie był wojewódzkim konserwatorem zabytków w pomorskim urzędzie wojewódzkim w Bydgoszczy. W 1947 został dyrektorem Muzeum Okręgowego w Toruniu i był nim do 1971, pracował także w tamtejszym Uniwersytecie Mikołaja Kopernika, do którego sprowadził go wraz z innymi intelektualistami lwowskimi i wileńskimi Ludwika Kolankowskiego.
Maksymilian Milan Kamiński (1895-1979)– urodzony w Trzebieńczycach generał brygady. W latach 1907-1910 uczył się w gimnazjum oświęcimskim, a następnie do 1914 w Wadowicach. W 1911 jako członek Związku Strzeleckiego ukończył kurs podoficerski. Z polecenia gen. Langnera 14 września 1939 rozpoczął formowanie Grupy Operacyjnej “Dniestr”, której zadaniem miała być obrona 170 km odcinka Dniestru. Do jego dyspozycji oddano jedynie batalion saperów, pułk KOP “Podole” i pułk kawalerii ppłk. Włodzimierza Gilewskiego. W skład tej grupy miały wejść także ośrodki lwowskiego i przemyskiego DOK. 17 września podległe mu oddziały, zgodnie z rozkazem Naczelnego Wodza, nie podjęły walki. 18 września w południe GO “Dniestr” przekroczyła granicę rumuńską.
Odznaczenia:
- Order Virtuti Militari V i IV klasy
- Order Polonia Restituta IV klasy
- Krzyż Niepodległości z Mieczami
- Krzyż Walecznych (4-krotnie)
Aleksander Orłowski (1862–1932) – urzędnik pocztowy, radny, działacz plebiscytowy, dyrygent chórów, kompozytor i organizator życia muzycznego. Od 1902 mieszkał w Oświęcimiu. Operując stosunkowo niewielkim warsztatem kompozytorskim, pisał proste utwory chóralne, zwłaszcza na chór męski. Jego najbardziej znane utwory to Stepy akermańskie (wg Adama Mickiewicza) oraz marsz żałobny W mogile ciemnej śpij na wieki. Orłowski opracowywał też na chóry męskie pieśni ludowe i narodowe: Idą legiony, Straż nad Odrą, Naprzód drużyno strzelecka oraz suitę złożoną z pieśni patriotycznych. Ważnym wydarzeniem dla Oświęcimia był koncert 7 lutego 1915 r. poświęcony rocznicy powstania styczniowego, z udziałem Józefa Piłsudskiego. Przybyłemu brygadierowi zgotowano serdeczne przyjęcie, a chór męski „Kółko Śpiewackie” prowadzony przez Orłowskiego, wykonał skomponowaną przez niego specjalnie na tę uroczystość pieśń Pod broń do słów M. Smolarskiego. Orłowski jest także twórcą Poloneza Weselnego, którego pierwsze cztery takty są hejnałem miasta Oświęcimia.
Ambroży Grabowski (1782-1868)– pochodzący z Kęt historyk, księgarz, wybitny kolekcjoner, archeolog i antykwariusz polski, autor przewodników po Krakowie. Jako antykwariusz gromadził w swej księgarni rzadkie druki polskie, wskutek czego uczeni – Jerzy Samuel Bandtkie czy Jan Paweł Woronicz, zachęcili go do badania zabytków krakowskich, zwyczajów ludowych itd. Owocem długoletniej skrzętnej pracy są liczne, często ilustrowane dzieła, z których najważniejsze to: „Historyczny opis miasta Krakowa i jego okolic” (1822, następne wyd. pt. „Kraków i okolice jego” w latach 1830, 1836, 1844), „Starożytności historyczne polskie…” (1845), „Ojczyste spominki… dyjaryjusze, relacje, pamiętniki i t. d….” (1845), „Dawne zabytki miasta Krakowa” (1850), „Starożytnicze wiadomości o Krakowie, zbiór pism i pamiętników…” (1852). „Skarbniczka naszej archeologii…” (Lipsk 1854, z 39 wizerunkami baszt i bram krakowskich), „O ikonografii polskiej” i inne np. „Listy króla Władysława IV”, „Krótkie przypowieści dawnych Polaków”.
W 1824 roku Ambroży Grabowski w trakcie swoich badań ustalił imię autora ołtarza Mariackiego, które z wiekami zostało zapomniane.
Henryk Lehnert (1934-2006)– najbardziej utytuowany na świecie filmowiec amator. Znalazł się w „Księdze Guinessa” ze względu na liczbę nakręconych filmów i zdobytych nagród. Współzałożyciel Amatorskiego Klubu Filmowego „Chemik” w Oświęcimiu. Samodzielnie opracował technikę animacji zwaną “zdjęciami rwanymi”. Wiele filmów zrealizowanych tą techniką zostało zauważonych nie tylko przez środowisko filmowców nieprofesjonalnych. Do najbardziej znanych tego typu filmów należą: “Malarz”, “Randez-vous”, “Rywale”
Igor Mitoraj – polski rzeźbiarz, który dzieciństwo i młodość spędził w Grojcu koło Oświęcimia, studiował malarstwo u Tadeusza Kantora. Po wyjeździe do Paryża zajął się rzeźbą. Od momentu wystawy w ArtCurial w 1977 rzeźby i rysunki Igora Mitoraja pokazano na 120 wystawach indywidualnych na całym świecie. Jego rzeźby, często gigantycznej wielkości, stoją w reprezentacyjnych punktach wielu miast – m.in. w Paryżu na La Défense oraz w Rzymie, Mediolanie, Lozannie, Londynie, Krakowie, Scheveningen koło Hagi, w USA i Japonii.
Marzena Rogalska – jako dziecko mieszkała w miejscowości Chełmek. Jest absolwentką Liceum im. Stanisława Konarskiego w Oświęcimiu.
Karierę w mediach rozpoczęła w 1995 roku w krakowskim oddziale TVP, gdzie prowadziła magazyn filmowy. Trzy lata później przeniosła się do RMF FM, gdzie prowadziła m.in. Na językach, “Weekend bez granic”, “Halo, to ja”, pomagała w urządzaniu mieszkania oraz prowadziła konkurs “Czyj to głos” i audycji “Świąteczne Marzenie”. Pracowała także przy programach “Apteka Marzenia”, “Pałac Kultury” z Tomkiem Olbratowskim i “Słoneczny Patrol” z Michałem Kubikiem. Jest kapitanem jednej z drużyn w programie TVP2 – Kocham Cię Polsko!
Od września 2009 roku prowadzi teleturniej Dzieciaki górą!. Jest także współprowadzącą porannego show TVP2 – Pytanie na śniadanie
Dariusz Maciborek– polski dziennikarz radiowy, jeden z twórców radia RMF FM. Były dyrektor programowy RMF MAXXX
Absolwent Liceum im. Stanisława Konarskiego w Oświęcimiu. Studiował medycynę na Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach.
Prowadził między innymi programy Wasza Muzyka i O zmRocku. W latach 1992-1993 był redaktorem gazety Głos Ziemi Oświęcimskiej. Pod koniec XX wieku krótko pracował w Radiu Plus. Był jednym z prezenterów podczas transmitowanego przez Polsat sylwestrowego balu w Krakowie “Sylwester 2007” oraz “Sylwestrowa Moc Przebojów” (2007/2008). Współprowadził też transmitowany przez Polsat koncert “Wianki w rytmie Disco”
25 października 2008 był jurorem programu Jak Oni śpiewają.
Pomysłodawca i dyrektor artystyczny międzynarodowego i wielokulturowego Life Festival Oświęcim – Festiwal dla Pokoju.
W plebiscycie na najlepszych radiowców “Zdobywcy Eteru 2006” Maciborek zajął 6. miejsce, wyprzedzając Monikę Olejnik.
Ewa Kaim – absolwentka Liceum im. Stanisława Konarskiego w Oświęcimiu. W 1994 ukończyła PWST w Krakowie, a dwa lata później uzyskała dyplom. Jej debiut teatralny miał miejsce w 1992 roku w sztuce “Śnie nocy letniej” w Starym Teatrze w Krakowie, w którym gra do dzisiaj.
Role filmowe:
- 2010: Mistyfikacja jako adwokatka Witolda
- 2009: Majka jako Anna Olkowicz
- 2008: Kryminalni jako Lidia Niwińska, żona Grzegorza
- 2002: Anioł w Krakowie jako Hanka
- 2001: Samo niebo jako Ela
- 1999: Na dobre i na złe jako Burzycowa
- 1995: Spis cudzołożnic
Grzegorz Łukawski– urodzony w Oświęcimiu polski aktor. Aktor Teatru im. Słowackiego w Krakowie. Absolwent Liceum im. Stanisława Konarskiego w Oświęcimiu.
Role filmowe:
- 2009 – Ile waży koń trojański
- 2005 – Zakochany Anioł
- 2005-2006 – Pensjonat pod Różą
- 2002 – Zakręcone
- 2002 – Anioł w Krakowie
- 2001 – Boże skrawki
- 2000-2001 – Klinika pod Wyrwigroszem
- 1999-2005 – Historia filozofii po góralsku według ks. Józefa Tischnera
- 1998 – Matki, żony i kochanki 2
- 1996 – Szamanka
- 1995 – Matki, żony i kochanki
Agnieszka Wróblewska – urodzona w Oświęcimiu polska aktorka teatralna i filmowa oraz prezenterka telewizyjna.
Absolwentka Liceum im. Stanisława Konarskiego w Oświęcimiu. Ukończyła Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Krakowie. Związana niegdyś z teatrami: Starym w Krakowie, Śląskim w Katowicach, Bez Sceny w Katowicach i Zagłębia w Sosnowcu. Występowała także w spektaklach Teatru Telewizji oraz filmach. Pracę w charakterze prezenterki telewizyjnej rozpoczęła w TVP1 w programie Filmidło. W 1996 roku związała się z TV Wisła, przekształconą rok później w TVN. Współpraca ta trwa do dziś. Agnieszka Wróblewska współprowadziła wraz z Olivierem Janiakiem You can dance – kulisy. Obecnie jest także reporterką programu Dzień Dobry TVN.
Anna Seniuk– polska aktorka teatralna, filmowa i dubbingowa, profesor Akademii Teatralnej w Warszawie. Dzieciństwo spędziła w Zatorze pod Oświęcimiem, później w Krakowie, gdzie uczęszczała do VII Liceum Ogólnokształcącego im. Zofii Nałkowskiej przy ul. Skarbińskiego 5, a następnie podjęła studia w szkole teatralnej, choć początkowo myślała o studiach z zakresu konserwacji zabytków bądź historii sztuki. Występowała także w Teatrze Telewizji, w filmach i w licznych serialach. Niezapomnianą kreację aktorską Magdy Karwowskiej stworzyła w jednym z najpopularniejszych polskich seriali telewizyjnych: Czterdziestolatku i Czterdziestolatku 20 lat później w reżyserii Jerzego Gruzy. Współpracuje z Teatrem Polskiego Radia od lat 70. XX w. Do tej pory zagrała ponad 40 ról radiowych, wśród nich znalazły się także słuchowiska dla dzieci.
Otrzymała wiele nagród. W 1979 została nagrodzona Nagrodą Prezesa Rady Ministrów II stopnia za kreacje aktorskie. Laureatka Nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza – przyznawanej przez redakcję miesięcznika “Teatr” – za sezon 1991/1992, za rolę Dulskiej w Moralności Pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej w Teatrze TV.
Lech Chodacki – pochodzi z Oświęcimia, autor dobrze przyjętej książki „Bujda”